Duurzaam bouwen

Duurzaam bouwen is geen stapel ambities, maar het nieuwe normaal. In de bouwsector bestaan er inmiddels talloze mogelijkheden en ligt er een schat aan ervaringen. Op deze pagina vindt u voorbeelden op het gebied van circulair, energiezuinig, klimaatadaptief en natuurinclusief bouwen. Deze helpen om duurzame keuzes te maken bij uw bouwproject.

Gemeente Doetinchem is bezig met de ontwikkeling van een ruimtelijk toetsingskader voor de omgevingskwaliteit, samen met initiatiefnemers en ontwikkelaars. Dit kader geeft richting aan duurzaam bouwen in onze gemeente, op weg naar een CO2-neutraal, klimaatbestendig en circulair Nederland in 2050.

Circulair

Bij circulair bouwen worden er zo min mogelijk nieuwe grondstoffen en hulpbronnen gebruikt en worden ze op zo’n manier ingezet dat ze later opnieuw te gebruiken zijn.

Nieuwe functie voor oudbouw

Geef een bestaande ruime een andere functie met het Respace Box in box-systeem. Op de website decirculairebouwcatalogus.nl leest u er meer over.

Bouwmaterialen

  • Kies voor materialen met een lage milieu-impact of MPG-score zoals hout, hennep, vlas, stro of leem. Informatie over de MPG-score vindt u op rvo.nl/MilieuPrestatie Gebouwen.
  • Gebruik gerecyclede materialen. U vindt ze bijvoorbeeld op stadsmijnachterhoek,nl. Steeds vaker worden gebouwen circulair gesloopt zodat de materialen opnieuw kunnen worden gebruikt. Een voorbeeld is het Prinsenhofgebouw in Arnhem. U leest hierover op ivvd.nl/pionieren voor circulair slopen en bouwen.
  • Kies voor (biobased) grondstoffen en materialen die hergebruikt kunnen worden, zoals houten balken, iCell-isolatie van oude kranten, plinten van natuursteen en hardhouten kozijnen. Firma Bergevoet in Doetinchem heeft hier veel ervaring mee.
  • Ga voor circulair beton, daarin worden zand, grind en cement uit ‘geoogst’ beton opnieuw gebruikt. Op de website decirculairebouwcatalogus.nl leest u hoe dat werkt. 

Demontabel bouwen

  • Modulair bouwen: door nieuwbouwwoningen modulair, verplaatsbaar en remontabel te ontwerpen is het aannemelijker dat de woning of de bouwdelen een tweede leven tegemoet zullen gaan. Op de website decirculairebouwcatalogus.nl leest u er meer over. 
  • Materialenpaspoort: een materialenpaspoort geeft u inzicht in de toekomstwaarde van uw gebouw, bijvoorbeeld in hoe materialen later gerecycled kunnen worden. In het paspoort staat informatie over de kwaliteit, herkomst en locatie van de gebruikte materialen en producten. Zorg ervoor dat uw materialenpaspoort aansluit bij de landelijke Leidraad 3.0 (zie circulairebouweconomie.nl/leidraad)en een link heeft naar materiaal- en productdatabases.
  • De losmaakbaarheidsindex. Op de website milieudatabase.nl/Meetmethodiek losmaakbaarheid staat de index waarmee u de demonteerbaarheid van objecten in (het ontwerp van) uw gebouw kunt bepalen. Zo zorgt u ervoor dat objecten na afbraak hun functie behouden en hoogwaardig hergebruikt kunnen worden. 

Samenwerken

Citydeal Circulair en conceptueel bouwen (CCB) brengt partijen bij elkaar die werken aan de landelijke opgave om 900.000 nieuwe woningen te bouwen en miljoenen woningen te renoveren. CCB streeft ernaar een circulaire aanpak. U vindt hier kennis en samenwerkingspartners. Lees er meer over op de website citydealccb.nl.

Energiezuinig

In 2050 willen we in Nederland alleen nog duurzame energie verbruiken. Dat betekent dat we stoppen met fossiele brandstoffen en overstappen op hernieuwbare energie. Voor nieuwbouwprojecten in Doetinchem gelden de landelijke eisen aardgasvrij en ‘BENG’.

Aardgasvrij

Sinds 2018 krijgt nieuwbouw geen gasaansluiting meer. Dit geldt voor alle kleinverbruikers, zoals woningen en kleine bedrijfsgebouwen.

Wat zijn duurzame manieren om te verwarmen?

Inspiratie

BENG

BENG staat voor Bijna Energieneutrale Gebouwen. Vergunningsaanvragen moeten sinds 2021 voldoen aan de BENG-eisen. Die gaan over:

  • De maximale energiebehoefte: hoe beter de schil van het gebouw, hoe minder energie er nodig is voor verwarming
  • Het maximale aandeel fossiele energie dat nodig is voor verwarming, tapwater, koeling en ventilatie
  • Het minimale aandeel hernieuwbare energie dat lokaal wordt opgewekt.

Op de website rvo.nl/Energieprestatie indicatoren staan de eisen uitgebreid beschreven.

Energieneutraal/nul-op-de-meter

Op dit moment is BENG de wettelijke eis. Nog een stap duurzamer is energieneutraal of nul-op-de-meter: je wekt evenveel energie op als je verbruikt. 

  • Op de website van de Duurzame HuizenRoute staan voorbeelden (selecteer bij type ‘nul-op-de-meter’ of ‘nulenergiewoning’).
  • In het pdf-bestand op de website rvo.nl staan de technieken op een rij voor een energieneutrale woning.

Klimaatadaptief

Klimaatadaptieve gebouwen zijn bestand tegen de weersextremen die het veranderende klimaat met zich meebrengt: zwaardere buien, meer hitte en langere droogteperiodes. Hiermee voorkomen we schade, overlast en extra kosten. Zo kunnen we ook in de toekomst in een prettige, veilige, gezonde én groene omgeving blijven wonen en werken. 

Landelijke Maatlat

Bij nieuwbouw in Doetinchem gebruiken we ‘De Landelijke Maatlat voor een Groene Klimaatadaptieve Gebouwde Omgeving’ als richtlijn. Alle informatie over de maatlat staat op klimaatadaptatienederland.nl/Maatlat groene klimaatadaptieve gebouwde omgeving.

De maatlat geeft richtlijnen voor klimaatadaptief bouwen en inrichten en bestaat uit doelen, prestatie-eisen en richtlijnen voor hitte, droogte, wateroverlast, overstromingen, bodemdaling, biodiversiteit en natuurinclusiviteit. Alle relevante informatie, onderzoeken en voorbeelden staan op het kennisportaal klimaatadaptief (ver)bouwen bouwadaptief.nl en klimaatadaptatienederland.nl.

Klimaateffectatlas Doetinchem

Hoe kwetsbaar Doetinchem is door klimaatverandering in de verschillende delen van de gemeente ziet u in de Klimaatatlas Doetinchem.

Uitgangspunten waterschap Rijn & IJssel

Naast de Landelijke Maatlat zijn ook de uitgangspunten ‘Water in ruimtelijke plannen’ van waterschap Rijn en IJssel en het beschermen van waterbelangen van belang bij nieuwbouw in Doetinchem.

Droogte en wateroverlast

Droogte kunt u voorkomen door regenwater niet af te voeren maar de mogelijkheid en tijd te geven om in de bodem weg te zakken. Maatregelen tegen droogte helpen ook tegen wateroverlast. De volgende maatregelen kunnen daarbij helpen:

  • Het vergroenen van uw tuin en het regenwater afkoppelen van het riool. Hiervoor is een subsidie beschikbaar. Lees hierover meer op buha.nl/waterengroen. 
  • Opvangen van regenwater in regentonnen en op een later moment gebruiken om te sproeien. 
  • Gaat het om een groter terrein, dan kunt u een wadi aanleggen. Wadi staat voor Water Afvoer Drainage en Infiltratie. Op de website klimaatadaptatienederland.nl leest u er alles over. Bij een hoosbui kan water zich in de wadi verzamelen en heeft het de tijd om in de bodem te infiltreren. 
  • Het klinkt logisch: water infiltreert het makkelijkst wanneer de bodem niet is bestraat. Is bestrating toch nodig, kies dan voor waterdoorlatende verharding. De website klimaatklaar.nl biedt veel informatie.
  • Ook groene daken helpen tegen wateroverlast, zeker als die worden gecombineerd met een slim watermanagementsysteem dat regenwater gecontroleerd kan vasthouden, afvoeren en infiltreren. Bekijk de website Arnhem Klimaatbestendig.

Hitte

De last die mensen en dieren door hitte ervaren noemen we hittestress. Voor oudere mensen en jonge kinderen kan het zelfs gevaarlijk zijn. U kunt hittestress voorkomen op de volgende manieren:

  • Buitenzonwering voorkomt dat de zon direct op de ramen schijnt. Bomen – met hun schaduw – geven hetzelfde effect.
  • Groene daken en tuinen hebben een koelende werking door verdamping via bladeren. Ook absorbeert groen weinig warmte in tegenstelling tot verhard oppervlak.
  • Een lichtgekleurd gebouw absorbeert minder zonlicht en dus warmte dan een donker gebouw.

Zelf aan de slag?

Wilt u zelf ook aan de slag met klimaatadaptatie? Op de website weetvanwater.nl staan veel praktische tips om uw bedrijf, buurt, huis of tuin klimaatproof te maken.
 

Natuurinclusief

Door natuurinclusief te bouwen creëer je een gezonde en aantrekkelijke leefomgeving voor mens, plant én dier. De website checklistgroenbouwen.nl laat zien wat u in uw bouwproject kunt doen voor het behoud van de biodiversiteit. 

Startfase

Zet in op behoud van bestaand groen. Bij het bouwrijp maken van grond wordt vaak al het groen verwijderd. Door bestaand groen zoveel mogelijk te behouden, blijft de natuurlijke omgeving van alles wat daar leeft bestaan. Meer informatie leest u op de website Bouw Natuurinclusief.

Het gebouw zelf

  • Bouw in je muren speciale stenen in waar vogels of vleermuizen in kunnen nestelen.
  • Ontsluit tussenspouwen voor vleermuizen. Dat kan zonder warmteverlies.
  • Laat onder de nokvorst een kier tussen pan en gevel. Gierzwaluwen nestelen daar graag.  
  • Overstekken zijn ideale plekken voor vogels om in te nestelen, bijvoorbeeld voor mussen. Maak onderin de overstek een gat, zodat ze erin kunnen vliegen.
  • Schoorstenen, gevelbetimmering en nokvorsten kunnen ideale nestgelegenheden bieden voor vleermuizen. 

Om het gebouw heen

  • Maak een verlichtingsplan dat de natuur niet stoort, zoals verlichting die ‘s nachts uit gaat en naar beneden is gerichtCreëer ruimte voor planten en insecten met zo min mogelijk verharding, groene daken, insectenhotels, groene gevels en bloembakken op balkons.
  • Kies voor inheemse plantensoorten die voedsel bieden aan de dieren die in Nederland voorkomen.
  • Plaats als erfafscheiding geen schutting, maar kies voor groene hagen met voldoende beschutting voor dieren die op de grond leven en vogels.

Ecologisch advies

Wanneer uw bouwproject natuurwaarden aan zou kunnen tasten, dan is de zorgplicht van de Wet natuurbescherming van toepassing. U dient dan een ecologisch adviesrapport op te laten stellen door een ecologisch expert. In het rapport staat beschreven hoe waardevolle aspecten van de natuurlijke omgeving kunnen worden beschermd of versterkt.

Over alle genoemde onderwerpen leest u meer op de website Bouw Natuurinclusief.

Inspiratiebundel Omgevingskwaliteit

We streven ernaar de ontwikkeling van woonwijken en de bouw van woningen duurzamer te maken: klimaatbestendig, energieneutraal en circulair. Samen met adviesbureau Sweco hebben we de inspiratiebundel Omgevingskwaliteit Doetinchem opgesteld.

Woonvisie, welstand en omgevingsvisie

De inspiratiebundel ondersteunt de nieuwe woonvisie, welstand en de omgevingsvisie, met als doel de duurzame ontwikkeling van locaties en kavels concreter te maken. De inspiratiebundel is bedoeld om iedereen te motiveren met duurzaamheid aan de slag te gaan, waaronder woningbouwcorporaties, ontwikkelaars, particuliere initiatiefnemers en de gemeente zelf.

In de inspiratiebundel komen de volgende thema’s aan bod:

  • Woonmilieus Doetinchem: beschrijving diverse typen woonomgevingen, zoals stedelijk wonen, dorps wonen en wonen in het groen. Voor alle woonomgevingen geldt dat de kwaliteit van de woningvoorraad moet groeien. Hiervoor willen we investeren in bestaande woningen. Daarbij wordt wonen een onderdeel van de integrale gebiedsopgave, met een passend woningaanbod voor iedereen.
  • Klimaatadaptatie: de uitdagingen zijn de beperking van wateroverlast, hittestress, waterveiligheid en droogte. Strategieën omvatten het gebruik van groenblauwe structuren, solide watersystemen, bevordering van schaduw en verkoeling, en beperking van verharding.
  • Biodiversiteit en natuurinclusief bouwen: realiseren en beheren van natuurlijk groen, vergroting van biodiversiteit en het aanleggen van groene tuinen en gemeenschappelijk gebruiksgroen.
  • Circulariteit: gebruik van herbruikbare materialen zoals beton en biocomposieten, bouwen met hout en het toepassen van materialenpaspoorten.
  • Energie: energiebesparing, het ontwerpen van energiezuinige woningen, isoleren en ventileren, en het gebruik van duurzame energiesystemen.
  • Mobiliteit: diverse initiatieven om het mobiliteitsvraagstuk aan te pakken. Denk hierbij aan een hoogwaardig fietsroutenetwerk, bereikbaar openbaar vervoer, duurzame stadsdistributie, stimulering van fietsgebruik, elektrisch laden en ecodynamische verlichting.
  • Leefbaarheid: bevorderen van sociale veiligheid en leefbaarheid voor verschillende doelgroepen.
  • Belangrijke bijlagen en referenties:
    • Cirkelstad en Het Nieuwe Normaal: een initiatief om circulariteit in de bouwsector duidelijk te maken, met aandacht voor afvalbeheer, milieu-impact, adaptief vermogen en gezonde materialen.
    • Maatlat groene en klimaatadaptieve gebouwde omgeving: richtlijnen voor klimaatadaptief bouwen en inrichten, gepubliceerd in maart 2023.

De inspiratiebundel is een document dat steeds wordt aangepast aan de nieuwste ontwikkelingen. We geven voorbeelden van hoe verduurzaming kan worden aangepakt. Daarnaast bevat de bundel verwijzingen naar andere informatiebronnen om met deze thema’s verder te gaan. Het draait allemaal om het creëren van een duurzame toekomst. Daarin bouwen we voor de behoeften van nu en de volgende generaties, in harmonie met onze planeet.

Duurzaamheidmaatregelen

Veel inspirerende duurzaamheidsmaatregelen worden al toegepast in de bouw. Niet alle duurzaamheidsmaatregelen kosten extra geld, en duurzaam bouwen is niet altijd duurder dan conventioneel bouwen. Hoewel de grond- en bouwkosten van duurzaam bouwen hoger kunnen lijken, zijn de onderhoudskosten van een duurzaam gebouw vaak aanzienlijk lager. Dit biedt een groot voordeel voor de kopers of gebruikers van een duurzaam gebouw.

Het doel van de inspiratiebundel is om de markt uit te dagen met duurzamere alternatieven te komen. Naarmate dergelijke maatregelen vaker worden toegepast in de bouw, zal de kostprijs vanzelf gunstiger worden, vooral voor circulaire maatregelen. De bouwsector is bij uitstek geschikt voor duurzame innovatie vanwege de grote schaal en de noodzaak tot samenwerking tussen verschillende deelnemers en sectoren. Hierdoor kan elke kleine stap richting duurzaam bouwen grote positieve gevolgen hebben voor het klimaat en milieu.

Vraag de inspiratiebundel aan

Wilt u de inspiratiebundel als pdf-bestand ontvangen? Stuur dan een mail naar s.bouchan@doetinchem.nl.

Heeft u gevonden wat u zocht?